Έχοντας μιλήσει μέχρι τώρα κατά της αποχής και υπέρ του λευκού, με κύριο άξονα υποστήριξης του τελευταίου την ανατροπή της φημολογίας πως το λευκό πάει στο πρώτο κόμμα, θα ήθελα να μιλήσω για την πολιτική αξία της λευκής ψήφου και, ταυτόχρονα να τονίσω-αποσαφηνίσω ορισμένα πράγματα.
1. Προτείνω τη λευκή ψήφο μόνο υπό την προϋπόθεση πως αυτή θα συνοδευτεί από τις δράσεις εκείνες που αξιώνουν την αναγνώρισή της. Οι δράσεις αυτές έχουν ως κύριο άξονα την προσφυγή στη Δικαιοσύνη για την προσμέτρηση των λευκών στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα, ανεξάρτητα από το ποσοστό που θα λάβει. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση, η λευκή ψήφος είναι ίσης πολιτικής και πραγματικής βαρύτητας με την αποχή-άκυρο, επιλογές που φυσικά απορρίπτω τόσο ‘ιδεολογικά’ όσο και πρακτικά (στη βάση δηλαδή της αποτελεσματικότητας). [Ως πραγματική βαρύτητα εννοώ την πρακτική της αξία και αντιμετώπιση, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, ενώ ως πολιτική εννοώ τον πολιτικό συμβολισμό που έχει για το πολιτικό μας σύστημα -όχι μόνο το κομματικό, αλλά το ευρύτερα πολιτικό. Θα αναφερθώ σε αυτό παρακάτω].
Έχω δεσμευτεί, απέναντι σε φίλους που ποτέ δεν πήγαν να ψηφίσουν και είπαν πως θα το κάνουν τώρα για το λευκό αλλά “θα την κάνεις την προσφυγή” όπως είπαν αυστηρά, απέναντι σε όσους έπεισα μέσα από αυτή την ιστοσελίδα και, κυρίως, απέναντι στον εαυτό μου πως αυτό θα γίνει· έστω και αν την έκανα μόνη μου (αν και απ’ ότι φαίνεται δεν θα είμαι μόνη μου). Οπότε, το λευκό βγαίνει απ’ τη λογική του άκυρου-αποχής και γίνεται μοχλός κινητοποίησης, εφόσον οι συμφωνούντες μαζί μου δε μένουν στο “θα την κάνεις την προσφυγή” αλλά προχωρούν στο “θα την κάνουμε την προσφυγή”.
2. Το λευκό το προτείνω για τις συγκεκριμένες εκλογές και μόνο. Δεν συνιστά το λευκό συγκεκριμένη ιδεολογική πρόταση, και στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε μια σαφή πολιτική πρόταση. Συνεπώς, η λογική να το δυναμώσουμε και να ‘τραβήξουμε’ και άλλους στις επόμενες εκλογές δε με εκφράζει. Το λευκό προτείνεται ως αντίδραση, τιμωρία και διαμαρτυρία σε μια πολιτική συγκυρία όπου το κομματικό σύστημα είναι αρκετά έως τελείως αναξιόπιστο και η γενικότερη πολιτική κατάσταση εκρηκτική. Ταυτόχρονα, η παρούσα συγκυρία είναι ευνοϊκή για μια μαζικότερη αντίδραση μέσα στο ίδιο το σαθρό πολιτικό σύστημα που οι κομματικές μας ‘επιλογές’ έχουν δημιουργήσει (άλλες λίγο και άλλες πολύ).
Θα ήταν ίσως γραφικό, αλλά πάντως αδιέξοδο να πηγαίνουμε σε κάθε εκλογική αναμέτρηση στα δικαστήρια∙ όπως φαίνεται και από προηγούμενες προσπάθειες, κάτι τέτοιο και κουράζει και χάνει την αξία του. Όμως, στην παρούσα συγκυρία, με την πρόσφατη απόφαση του ΑΕΔ για την υπόθεση Αχιλλέα Καραμανλή και τη διάθεση πολλών να διαμαρτυρηθούν για όσα συμβαίνουν, έχουμε τις ιδανικότερες συνθήκες για τη ‘λευκή διαμαρτυρία’.
3. Το λευκό είναι μια εναλλακτική πολιτική πρόταση, δεν είναι αρνητική ψήφος. Είναι μια επιλογή διαμαρτυρίας και διεκδίκησης: διεκδίκησης της ελεύθερης έκφρασης της λαϊκής βούλησης πέρα από δεδομένες, στημένες και ελεγχόμενες επιλογές, διεκδίκησης της προσμέτρησης αυτής της βούλησης, και διεκδίκησης της τιμωρίας των υπευθύνων. Το λευκό στρέφεται κατά όλων των κομμάτων, αφού η ποσοστοποίησή του θα μειώσει τα ποσοστά όλων των υπολοίπων, αλλά κυρίως ενάντια σε αυτούς που πριν τρία χρόνια επέβαλαν μια (σωστή) απόφαση για εντελώς λάθος και μικορπολιτικούς λόγους. Φυσικά, η προσμέτρησή του στα συνολικά ποσοστά δε θα γίνει αυτόματα αλλά, αν γίνει, θα είναι ύστερα από δική μας προσπάθεια και επιμονή.
Ως επιλογή είναι εξίσου, ή και περισσότερο σαφής από την προτροπή “Όχι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, ψηφίστε μικρά κόμματα”. Αν και αντιλαμβάνομαι τη λογική αυτής της προτροπής, αποτελεί και αυτή μια επιλογή διαμαρτυρίας και τιμωρίας. Είναι μια αρνητική ψήφος, λοιπόν, αυτή που προτείνεται προς οποιοδήποτε μικρό κόμμα μόνο και μόνο ως τέτοιο, μόνο ως απαξίωση των μεγάλων. Αντίθετα, δεν είναι αρνητική ψήφος αυτή που προτείνει συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα, και εξηγεί και τους λόγους αυτής της –θετικής- επιλογής. Και, γι αυτό το λόγο έγραψα εξ’ αρχής ότι, όσοι θέλουν συνειδητά να ψηφίσουν ένα συγκεκριμένο μικρό κόμμα, να το προτιμήσουν: αποτελεί την καλύτερη και συνειδητότερη πολιτική επιλογή. Όχι όμως να προτείνεται το “οποιοδήποτε μικρό κόμμα” έτσι απλά, ως μικρό. Μπροστά σε αυτή την πρόταση, το λευκό είναι θετική ψήφος: συγκεκριμένη, συνειδητή και, κυρίως, πρόταση δράσης. Και αυτή είναι η πολιτική αξία του λευκού.
4. Η πολιτική σημασία του λευκού έγκειται στη δράση και συσπείρωση που εμπεριέχει. Το πρόβλημα στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, είναι ότι η πλειοψηφία των πολιτών έχουν εναποθέσει τις τύχες τους σε μια ομάδα πολιτικών οι οποίοι, συνήθως, δεν επιτελούν σωστά το ρόλο τους και, ως εκ τούτου, γίνονται αντικείμενο επικρίσεων ή και ύβρεων από τη μεριά των πολιτών∙ πολιτών που στη συνέχεια τους ξαναψηφίζουν, και ούτω καθεξής. Στο ενδιάμεσο των εκλογών κυριαρχεί η αδράνεια, η οποία σαφώς προέρχεται από τη μετάθεση ευθυνών στο κόμμα που επιλέχτηκε (μεταξύ άλλων λόγων φυσικά). Έτσι, δεν υφίσταται η κοινωνία πολιτών, που είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει η Πόλις και το πολιτικό σύστημα.
Σαφώς εξαίρεση αποτελούν όσοι δραστηριοποιούνται ενεργά, κι ας είναι η μειοψηφία. Από αυτούς, όσοι το κάνουν στα πλαίσια ενός κόμματος, κινήματος, κλπ έχουν λύσει το ΄πρόβλημα’ τι να ψηφίσουν και με συνέπεια ακολουθούν την επιλογή τους. Όσοι δεν εντάσσονται σε κάποια κίνηση, κόμμα κλπ, ή και διαφωνούν με αυτά, έχουν το πρόβλημα της εκλογικής τοποθέτησης.
Η προτροπή για “ψήφο σε οποιοδήποτε μικρό κόμμα” δε λύνει το πρόβλημα της αδράνειας ή της τοποθέτησης, που είναι το σημαντικότερο που πρέπει να αντιμετωπιστεί σήμερα. Μεταθέτει εξ’ ορισμού τις ευθύνες στο ‘πολιτικό σύστημα’ γενικά, δε συσπειρώνει, αφού είναι ψήφος αναγκαστική-αρνητική, και συνεπώς δεν κινητοποιεί. Άρα, το βασικό πολιτικό πρόβλημα –της αδράνειας και μετάθεσης ευθυνών– παραμένει.
Η λευκή ψήφος, χωρίς φυσικά να λύνει το πρόβλημα γενικά, προτείνει μια μεσοπρόθεσμη κινητοποίηση, που αφορά στις προσεχείς εκλογές. Πρώτον, είναι συγκεκριμένη και, συνεπώς, θετική, δηλαδή συνειδητή επιλογή. Δεύτερον, και σημαντικότερο, καλεί σε δράση. Υπάρχουν πολλές μορφές και επιλογές δράσης, και το λευκό είναι μια από αυτές. Δε θα ψηφίσουμε λευκό και θα πάμε σπίτια μας. Θα προσφύγουμε στη Δικαιοσύνη, θα συντονιστούμε, θα ενισχύσουμε οικονομικά τη δράση αυτή (αν χρειαστεί να πάμε σε ανώτερο δικαστήριο για δικαίωση), θα μαζευτούμε όλοι όταν θα εκδικαστεί η υπόθεση για να δηλώσουμε παρόν και συμπαράσταση, κλπ. Όλα αυτά, χωρίς να είναι πανάκεια, είναι κάτι. Απ’ το οποίο κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να βγει. Και, αυτό είναι εξόχως σημαντικό.
5. Ο στόχος δεν είναι μόνο εκλογικός/πραγματικός αλλά, κυρίως, πολιτικός/συμβολικός. Ως εκλογικούς/πραγματικούς στόχους του λευκού εννοώ α) την προσμέτρηση των λευκών στο συνολικό ποσοστό και β) την κατανομή εδρών σε αυτό αν πετύχει ποσοστό άνω του 3%. Η επίτευξη αυτών των στόχων είναι δύσκολη αλλά δυνατή. Να ξεκαθαρίσουμε πως δεν μας εγγυάται κανείς το αποτέλεσμα της προσπάθειας, αυτό είναι σαφές άλλωστε. Όμως, όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό του λευκού, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να αγνοηθεί ή να παραμεριστεί. Και σε αυτό θα ήθελα να προσθέσω πως η επίτευξη ενός σημαντικού ποσοστού για το λευκό δεν είναι καν δύσκολος στόχος. Αυτή την αισιοδοξία τη βασίζω στα εξής στοιχεία (όλα μαζί, και όχι το καθένα μόνο του).
- Στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές τα λευκά/άκυρα πήραν 2,2% επί των ψηφισάντων (7.571.601). Ο δε αριθμός των άκυρων λευκών ήταν 166.667, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών (www.ypes.gr). Aπό αυτά, άκυρα ήταν το 1,63% και λευκά το 0,57%. Δεδομένης της μεγαλύτερης πληροφόρησης και κινητοποίησης που υπάρχει σήμερα, ενδέχεται κάποια από τα άκυρα που 'ψηφίστικαν' ως τέτοια να ενδυναμώσουν τα λευκά, δεδομένου πως και αρκετά άκυρα ‘ψηφίζονται’ ως διαμαρτυρία και δεν ήταν απλά ‘λάθη’. Βέβαια, ο χρόνος που έχουμε είναι εξαιρετικά λίγος για μια ανατροπή, αλλά θα μπορεί να είναι αρκετός αν κινητοποιηθούμε όλοι.
- Οι απόλυτοι αριθμοί είναι υπέρ μας. Για παράδειγμα, ο ΣΥΝ πήρε το 2004 3,26%, ήτοι 241.539 ψήφους (το ποσοστό είναι χωρίς να προσμετρώνται τα λευκά). Συνεπώς, οι ψήφοι που χρειάζονται για να πετύχουμε ένα αξιόλογο ποσοστό για το λευκό είναι εφικτοί. Ήδη, μέσω των e-mail που έχω στείλει και έχουν προωθήσει άλλοι με τη σειρά τους, έχουν σταλεί περίπου 105.000 ηλεκτρονικά μηνύματα με το κείμενό μου. Σε αυτά δεν συνυπολογίζω τον αριθμό των μηνυμάτων που επαναπροωθήθηκαν, ούτε τους επισκέπτες της ιστοσελίδας, κλπ. Φυσικά, αυτό δεν συνεπάγεται 105.000 άτομα που συμφώνησαν να ψηφίσουν λευκό, αλλά δείχνει πως υπάρχει μια μεγαλύτερη ενημέρωση και κινητοποίηση σε σχέση με το 2004. Γι αυτό έχω επιμείνει στο να προωθήσετε την ενημέρωση αυτή σε όποιον μπορείτε.
- Η αποχή το 2004 ήταν 23,6% επί του συνολικού ποσοστού των εγγεγραμμένων (εγγεγραμμένοι 9.897.626, ψήφισαν 7.571.601). Κάποιοι από αυτούς δεν ψήφισαν από αδιαφορία, άλλοι επειδή δεν μπορούσαν, άλλοι λόγω ‘αηδίας’ για το ‘σύστημα’. Κάποιοι δεν ψήφισαν συνειδητά, είτε για λόγους ιδεολογικούς (π.χ. μποϋκοτάζ στις εκλογές) είτε πιστεύοντας πως έτσι εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους. Είναι σαφές πως, αν ένα, έστω μικρό, ποσοστό εξ αυτών επανατοποθετούσε τη διαμαρτυρία του προς το λευκό, το ποσοστό του λευκού θα ξεπερνούσε το 3% κατά πολύ. Και, όπως έχω ξαναπεί, είναι προτιμότερο –και πιθανότερο επίσης- να ενισχυθεί το λευκό από τους απέχοντες παρά από τους ψηφοφόρους των κομμάτων. Οι αριθμοί μιλάνε μόνοι τους: οι απέχοντες ήταν 2.326.025, και το 3% για το λευκό χρειάζεται μόνο 250.000 περίπου άτομα –περίπου τον έναν στους δέκα από αυτούς.
- Τέλος, έχει ακουστεί πολύ έντονα τις τελευταίες εβδομάδες (σε συζητήσεις, με SMS, κλπ) η άποψη “Μας μαυρίσαν, ας τους μαυρίσουμε. Αποχή”. Αν αυτή η επιθυμία ανθρώπων που θέλουν να διαμαρτυρηθούν, τιμωρήσουν κλπ αλλά δεν θέλουν να ψηφίσουν κάποιο κόμμα ενωθεί σε μια κοινή προσπάθεια, είναι σαφές πως το όφελος θα είναι τεράστιο. Αρκεί μόνο να υπάρξει πληροφόρηση. Γιατί, πολλοί απορρίπτουν το λευκό επειδή πιστεύουν την προπαγάνδα ότι το λευκό πάει στο πρώτο κόμμα ως αυταπόδεικτη αλήθεια. Και, τοποθετούνται στο άκυρο-αποχή. Αυτή την παραπληροφόρηση πρέπει να την σπάσουμε· και ας πράξει ο καθένας μετά κατά συνείδηση, όχι υπό την ‘επήρεια προκαταληπτικών παραισθήσεων’!. Γι’ αυτό επιμένω, ενημερώστε όσους μπορείτε. Δράστε δηλαδή. Σπάστε την παραπληροφόρηση. Καταπολεμήστε την αδράνεια με μια τόσο απλή και εύκολη δράση. Στέλνοντας μηνύματα στα κινητά ή στους υπολογιστές, μοιράζοντας φυλάδια, βγάζοντας αφισάκια…
Αν δράσουμε, κινητοποιηθούμε και ενωθούμε στο τέλος σε έναν στόχο, τόσο απλό και πολιτικό αλλά όχι κομματικό, το όφελος θα είναι δικό μας ΟΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα της προσφυγής. Επίσης, το πολιτικό ζήτημα που θα ανακινήσουμε με ένα σημαντικό ποσοστό λευκού θα είναι, εκτιμώ, μεγάλο και σημαντικό.
Πολλοί λένε, ‘μακάρι να γινόταν’, ‘ναι, φαντάσου να το ψήφιζαν πολλοί’, κλπ. Οι άνθρωποι γύρω μας, ενταγμένοι ως επί τω πλείστον στην κυρίαρχη νοοτροπία, έχουν πειστεί πως ‘ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη’, πως είναι ακατόρθωτο να γίνει αυτό. Όπως όμως προσπάθησα να δείξω παραθέτοντας τους αριθμούς παραπάνω, φαίνεται πως είμαστε ήδη κοντά στο 3% ή, τέλος πάντων, είναι απολύτως εφικτό. Μας το λένε αυτό για να εγκαταλείπουμε την ατομική μας προσπάθεια, την συνειδητή μας επιλογή, για να μας ‘χώνουν’ μες τη μάζα. Ενώ πρεσβεύουν τον ατομικισμό, όταν πρόκειται για ατομική αφύπνιση και δράση προσπαθούν να μας κόψουν τα φτερά. Δεν έχει αξία να δείτε πρώτα τους πολλούς να πηγαίνουν προς μια επιλογή για να ακολουθήσετε (στη λογική, ας αναγνωριστεί το λευκό και μετά, ή ας πιάσει το 3% και το ψηφίζουμε στις επόμενες). Πράξτε ατομικά, κατά συνείδηση, και τότε ίσως δείτε πως οι ‘κούκοι’ ήταν πολλοί τελικά. Και, τότε ίσως έρθει η άνοιξη. Ίσως. Τίποτα δεν είναι δεδομένο και αυτονόητο. Αλλά, πρέπει να πράξει ο καθένας κατά συνείδηση, όχι ως πρόβατο στη μάζα.
Κλείνοντας, θέλω να επικαλεστώ μια συνομιλία με φίλο, ο οποίος πείστηκε για την αξία του λευκού, και το προωθεί σε φίλους του. Μου είπε, “Νέλλη, δεν ξέρω τι θα ψηφίσω. Πίστεψα στο λευκό, αλλά ίσως ψηφίσω ΠΑΣΟΚ. Δεν θέλω με τίποτα να ξαναβγούν αυτοί οι …”. Η απάντησή μου ήταν η εξής: “Πραγματικά, σε καταλαβαίνω. Η κυβέρνηση της ΝΔ ήταν καταστροφική, Πήγαν τη χώρα πίσω 20 χρόνια, μέσα σε μια τριετία. Πρέπει να παραδεχτώ ότι έκανα λάθος όταν έλεγα (επί ΠΑΣΟΚ) ‘χειρότερα δε γίνεται'. Δυστυχώς, γινόταν και χειρότερα. Όμως, σκέψου το εξής: σε κάθε εκλογική αναμέτρηση αντιμετωπίζουμε το ίδιο σκηνικό: ψηφίζουμε τον έναν για να μην βγει ο άλλος. Η ίδια η ΝΔ βγήκε μόνο και μόνο επειδή ο κόσμος ήθελε να φύγει το ΠΑΣΟΚ. Κάθε φορά μας λένε πως ‘Αυτές οι εκλογές είναι κρίσιμες’. ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ. Ή, ψηφίζουμε μικρά κόμματα για να τα ενισχύσουμε, για να μπουν στη Βουλή, για να σπάσουμε το δικομματισμό, κλπ, κλπ. Και, κάθε φορά, στις επόμενες εκλογές επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό. Μήπως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να το αλλάξουμε; Αν όχι τώρα πότε; Ως πότε θα υποκύπτουμε σε εκβιαστικά διλήμματα;”.
Δεν ξέρω τι θα κάνει ο φίλος μου. Εγώ θα ψηφίσω λευκό. Και μετά, τα λέμε στο Δικαστήριο…
